Goryczuszka czeska

Goryczuszka czeska
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	goryczkowce
Rodzina	goryczkowate
Rodzaj	goryczuszka
Gatunek	goryczuszka czeska
	Nazwa systematyczna
	Gentianella praecox (A.Kern. & Jos.Kern.) Dostál ex E.Mayer; Biol. Vestn. 16: 26 (1968)
Synonimy
	Gentiana carpatica Wettst.; Gentiana germanica var. carpatica Beck; Gentiana germanica subsp. carpatica (Beck) Hayek; Gentiana polymorpha subsp. praecox (A.Kern. & Jos.Kern.) Wettst.; Gentiana praecox A.Kern. & Jos.Kern.; Gentianella austriaca subsp. praecox (A.Kern. & Jos.Kern.) Holub; Gentianella bohemica Skalický; Gentianella carpatica (Beck) Börner; Gentianella gabretae Skalický; Gentianella lutescens subsp. carpatica (Beck) Holub; Gentianella praecox subsp. bohemica (Skalický) Holub;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; narażony na wyginięcie
	Multimedia w Wikimedia Commons

Goryczuszka czeska (Gentianella praecox (A.Kern. & Jos.Kern.) Dostál ex E.Mayer) – gatunek rośliny z rodziny goryczkowatych. Endemit Masywu Czeskiego. W Polsce jest gatunkiem bardzo rzadkim; rośnie tylko w Sudetach Środkowych^[5].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Łodyga: Wyprostowana, rozgałęziona, o 5–8 węzłach, do 45 cm wysokości.
Liście: Liście odziomkowe wąskojajowate do łopatkowatych, obumierają przed kwitnieniem. Liście łodygowe lancetowate do trójkątnolancetowatych, 3–4 razy dłuższe niż szersze, dłuższe od międzywęźli, najszersze w swej dolnej części, zaostrzone^[5].
Kwiaty: 5-krotne, zebrane w wiechę. Kielich długości 13–19 mm, o nagich ząbkach. Ząbki dłuższe od rurki, podwinięte na brzegach. Korona dzwonkowatolejkowata, niebieskofioletowa, długości 20–35 mm. Łatki korony do 1 cm długości. Słupek na trzonku o długości 4–7 mm.
Owoc: Torebka otwierająca się dwiema klapami. Nasiona jajowate, jasnobrązowe, długości około 0,8 mm i szerokości około 0,7 mm, z delikatnym, dołkowatym urzeźbieniem.

Roślina dwuletnia, hemikryptofit. Rośnie na łąkach, murawach, pastwiskach, zwłaszcza w murawach bliźniczkowych i murawach kserotermicznych. Kwitnie od sierpnia do października.

Roślina umieszczona w Polskiej czerwonej księdze roślin w grupie gatunków zagrożonych (EN)^[5] oraz na polskiej czerwonej liście w tej samej kategorii^[6].

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2016-03-16] (ang.).
↑ ^a ^b Gentianella praecox (A.Kern. & Jos.Kern.) Dostál ex E.Mayer, [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-12-28] .
↑ Gentianella praecox, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b ^c Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.
↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.